ประชากรไทยส่วนใหญ่ล้วนแล้วแต่มีความผูกพัน และมีการใช้ชีวิตที่เชื่อมโยงกับการทำกิจกรรม หรือประกอบพิธีกรรมทางศาสนาหลายรูปแบบกันภายในวัดมาเป็นเวลายาวนาน ซึ่งหลายคนก็มักจะนำเอาสิ่งของไปบริจาค นำข้าวสารอาหารแห้งรูปแบบต่าง ๆ ไปทำบุญ และอีกมากมายที่ประชาชนนำไปมอบให้กับทางวัด หรือนำไปจัดงานมากมาย ซึ่งสิ่งที่ตามมาหลังจากนั้นกลับทำให้เกิดปัญหาเรื้อรัง กับปริมาณขยะที่มากขึ้นในทุกปีโดยที่เราเองก็อาจจะไม่รู้ตัวเลยว่าเป็นหนึ่งในปัจจัยที่ทำให้เกิดปัญหาเหล่านั้น
สถานการณ์เกี่ยวกับปัญหาเรื่องขยะภายในวัด
ในปัจจุบันคงไม่อาจจะหลีกเลี่ยงได้เลยว่าปัญหาทางสิ่งแวดล้อมที่เกิดมาจาก ‘ขยะ’ รวมทั้งปัญหาเกี่ยวกับการกำจัดขยะเกิดขึ้นในหลายพื้นที่ ซึ่งหนึ่งในนั้นก็คือวัดที่เป็นสถานที่ประกอบพิธีทางศาสนา จากข้อมูลของสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติได้เปิดเผยออกมาว่า ปัจจุบันมีวัดทั่วประเทศจำนวนหลายหมื่นวัด ซึ่งถือได้ว่าเป็นจำนวนที่ค่อนข้างมากเลยทีเดียว
ในขณะเดียวกันจากจำนวนของวัดที่ปรากฏมาจากข้อมูลนี่เอง กลับทำให้เกิดปริมาณขยะสะสมในแต่ละวันเป็นจำนวนมาก โดยมีการเก็บรวบรวมข้อมูลมาว่าในแต่ละวัดมีปริมาณขยะเฉลี่ยมากถึง 60 กิโลกรัมต่อวัน (ปริมาณขยะเฉลี่ยของวัดที่ทำการเก็บข้อมูล 1 วัด) ดังนั้นหากนำเอาตัวเลขตรงนี้มาเปรียบเทียบกับจำนวนวัดในแต่ละพื้นที่ หรือตัวอย่างในจังหวัดกรุงเทพมหานครที่มีจำนวนวัดค่อยข้างมาก ก็อาจจะทำให้เกิดปริมาณขยะสะสมเฉลี่ยแล้วเป็นจำนวนหลายหมื่นกิโลกรัมต่อวันเลยที่เดียว
ดังนั้นในปัจจุบันจึงได้มีการตระหนักถึงปัญหาที่หลายคนคาดไม่ถึงนี้กันมากขึ้น ไม่เว้นแม้แต่องค์กรที่เกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อม ซึ่งเล็งเห็นถึงความสำคัญจนทำให้เกิดนโยบายให้กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม เชิญชวนให้พุทธศาสนิกชนตระหนักรู้ และเปลี่ยนพฤติกรรมในการทำบุญ ตลอดจนประกอบพิธีกรรมทางศาสนา ด้วยการลดการใช้ถุงพลาสติก หรือวัสดุที่ไม่อาจย่อยสลายได้ตามธรรมชาติกันมากขึ้น จนทำให้กระแสของ พวงหรีด Reuse หรือ พวงหรีดของใช้ เริ่มเป็นที่นิยมขึ้นมาเช่นกัน
วิธีการแก้ปัญหาปริมาณขยะล้นวัด
จากที่ได้กล่าวไปแล้วถึงอัตราการเกิดขยะสะสมภายในวัด ซึ่งเป็นปัญหาที่ยากจะจัดการ เพราะถึงแม้ทางวัดจะมีการกำจัดหรือระบายขยะเหล่านั้นสู่กระบวนการกำจัดขยะโดยปกติแล้ว แต่ก็คงจะไม่อาจยืนยันได้เลยว่าขยะเหล่านั้นจะไม่ไปสะสมหรือกลายเป็นปัญหาในพื้นที่อื่น ๆ ในสังคมอื่นต่อไป ดังนั้นเพื่อเป็นการตระหนักต่อสังคม และสิ่งแวดล้อม เราทุกคนก็สามารถเปลี่ยนพฤติกรรมในการทำบุญได้ง่าย ๆ เช่น
เปลี่ยนมาใช้ปิ่นโตแทนกล่องโฟม
วิธีการที่ง่ายและเริ่มทำได้ด้วยตัวเอง และเห็นผลได้ดีมากในการลดปัญหาขยะภายในวัด ก็คือการหันมาใช้ปิ่นโตแทนการนำอาหาร ข้าว หรือขนมต่าง ๆ ใส่ในถุงพลาสติกหรือกล่องโฟม เนื่องจากจำนวนของประชาชนที่ทำบุญในแต่ละครั้งนั้นก็มีค่อนข้างเยอะ ดังนั้นจึงไม่แปลกที่การทำบุญจะทำให้เกิดขยะขึ้นจำนวนมากโดยไม่รู้ตัว เพราะฉะนั้นถ้าทุกคนหันมาใช้ปิ่นโตหรือภาชนะใส่อาหารของตนเอง ก็จะเป็นหนึ่งในฟันเฟืองสำคัญที่สามารถลดปริมาณขยะลงได้อย่างไม่น่าเชื่อเลยนั่นเอง
ใช้พวงหรีด Reuse แทนแบบเก่า
งานศพก็ถือเป็นหนึ่งในพิธีการทางศาสนาที่เรียกได้ว่านิยมจัดกันที่วัดเป็นส่วนใหญ่ และในการจัดงานหนึ่งครั้งก็มีองค์ประกอบภายในงานมากมายที่อาจจะสร้างขยะให้กับทางวัดได้อย่างไม่อาจหลีกเลี่ยง ซึ่งหนึ่งในนั้นก็คือบรรดาหรีดที่สวยงามมากมายที่ผู้ร่วมงานได้นำมาเพื่อแสดงความเสียใจและไว้อาลัยต่อผู้ล่วงลับไปแล้ว ซึ่งขยะในประเภทนี้ถือว่าไม่ใช่น้อย ๆ เลยทีเดียว ดังนั้นการหันมาใช้พวงหรีดที่วนกลับไปใช้ใหม่ หรือที่เป็นข้าวของเครื่องใช้ที่สามารถนำไปใช้ประโยชน์ต่อได้หลังจากจบงาน จึงเป็นอีกทางเลือกในการลดปัญหาขยะ และช่วยลดโลกร้อนได้เป็นอย่างดี
คัดแยกขยะและกำจัดขยะด้วยวิธีการธรรมชาติ
นอกจากการที่ประชาชนจะสามารถช่วยแก้ไขปัญหาดังกล่าวด้วยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการทำบุญของตนเอง เพื่อลดปัญหาขยะได้แล้ว การเพิ่มกระบวนการคัดแยกขยะเป็นประเภทต่าง ๆ เพื่อนำขยะที่อาจจะยังมีประโยชน์นำกลับมาใช้ใหม่ ก็เป็นอีกหนึ่งวิธีในการช่วยลดปริมาณขยะได้เป็นจำนวนมาก ทั้งยังสามารถเพิ่มมูลค่าของขยะให้สร้างประโยชน์ต่อไปได้อีก เช่น เศษอาหารจากการทำบุญก็สามารถนำเอาไปทำปุ๋ย คัดแยกขยะหรือขวดพลาสติกเพื่อนำไปเข้าสู่กระบวนการรีไซเคิล เป็นต้น
ตัวอย่างประเภทของขยะที่พบบ่อย
- ขยะย่อยสลายได้ (ขยะเปียก) : สำหรับขยะประเภทนี้จะเป็นขยะที่ย่อยสลายได้เองตามธรรมชาติ ส่วนใหญ่มักจะอยู่ในรูปแบบของเศษอาหาร มูลสัตว์ หรือพืชชนิดต่าง ๆ
- ขยะทั่วไป : เป็นขยะที่เราพบเห็นได้เป็นจำนวนมากที่สุด และถือว่าเป็นขยะที่สร้างปัญหาให้กับสิ่งแวดล้อมเป็นจำนวนมาก เนื่องจากย่อยสลายได้ยาก เช่น ถุงพลาสติก โฟม เป็นต้น
- ขยะรีไซเคิล : สำหรับขยะประเภทนี้ถือว่าเป็นขยะที่ควรจะมีการคัดแยกเอาไว้ เนื่องจากสามารถนำไปเข้าสู่กระบวนการรีไซเคิล เพื่อนำวัสดุที่ถูกทิ้งเหล่านั้นไปสร้างประโยชน์เพิ่มเติมได้ เช่น ขวดพลาสติก กระดาษ แก้ว เป็นต้น
นอกจากนั้นยังมีอีกหลากหลายวิธีที่เราทุกคนจะสามารถเป็นส่วนหนึ่งเพื่อลดปัญหาขยะภายในวัด โดยการร่วมมือร่วมใจกันตระหนักถึงปัญหาตรงส่วนนี้ได้ โดยการเริ่มจากตัวเองก่อนง่าย ๆ จากการเปลี่ยนพฤติกรรมแบบเดิม เพื่อทำให้การไปทำบุญหรือสร้างกุศลไม่ว่าจะเนื่องในโอกาสใดก็ตามเป็นไปอย่างสมบูรณ์ และไม่ทิ้งปัญเอาไว้ให้กับวัดหรือสังคมในภายภาคหน้าได้ด้วยนั่นเอง