ดอกไม้จันทน์ ดอกไม้มงคลถึงผู้ล่วงลับ

การวางดอกไม้จันทน์ในวันฌาปนกิจศพ นับเป็นการแสดงความเคารพและความอาลัยครั้งสุดท้ายต่อผู้ล่วงลับ หากพูดถึง ดอกไม้จันทน์ หลายคนจะนึกถึงความโศกเศร้าเสียใจ การจากลาที่ไม่มีวันหวนกลับ การบอกลาครั้งสุดท้าย เพราะดอกไม้ชนิดนี้ถือเป็นตัวแทนแห่งความรัก ความอาลัยต่อผู้วายชนม์ ซึ่งรูปแบบดอกไม้จันทน์มีการเปลี่ยนแปลงไปตามยุคสมัย มีการประดิษฐ์ดอกไม้จันทน์ให้มีความสวยงาม ความหมายดีมงคลอยู่หลากหลายแบบ ไม่ว่าจะเป็นดอกกุหลาบ ดอกพุดซ้อน  ดอกดารารัตน์ ดอกลีลาวดี ดอกแก้วเป็นต้น รวมไปถึงการเพิ่มสีสันที่สดใสให้ตัวดอกไม้เพื่อช่วยคลายความเศร้า เชื่อว่าน้อยคนนักที่จะรู้ความเป็นมา กว่าจะเป็นดอกไม้จันทน์ ทำไมต้องใช้ดอกไม้ชนิดนี้ในงานเผาศพ หรือความหมายของดอกไม้ วันนี้เราเลยจะพาไปดูความเป็นมาของดอกไม้จันทน์กันค่ะ

• ประวัติดอกไม้จันทน์
• ทำไมต้องใช้ดอกไม้ชนิดนี้ในงานเผาศพ
• ดอกไม้จันทน์ในปัจจุบัน
• ความหมายของดอกไม้จันทน์แต่ละแบบ

ภาพจาก www.hrdi.or.th/Articles/Detail/46

ต้นจันทน์ ถือเป็นต้นไม้ที่มีบทบาทสำคัญมากของประวัติศาสตร์ ในเรื่องสิ่งที่นำมาเผื่อใช้ในการแสดงความอาลัยของพระบรมวงศานุวงศ์ไทยอย่างยิ่งนับตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา ไม้ชนิดนี้ยังถูกนำมาประดิษฐ์เป็นงานหัตถศิลป์สำหรับพิธีพระราชทานเพลิงพระบรมศพ โดยต้นจันทน์จริง ๆ มีอยู่สองชนิด คือพันธุ์ชนิดขาวอยู่บนแทบเกาะติมอร์ และชนิดแดงซึ่งเป็นชนิดที่หายากกว่ามีอยู่ในประเทศสยามหรือไม่ไทยเราในปัจจุบัน ซึ่งในสมัยนั้นเราใช้ต้นจันทน์ทำประโยชน์หลายประการ เช่น เผาเป็นแผ่นเล็กๆให้เกิดมีกลิ่นหอม ทำเป็นแป้งมีกลิ่นหอมและยังใช้เผาข้างศพผู้ตายด้วย

ภาพจาก www.hrdi.or.th/Articles/Detail/46

ประวัติดอกไม้จันทน์

ดอกไม้จันทน์ในอดีตนั้นไม่ได้เป็นดอกไม้ประดิษฐ์เหมือนในปัจจุบันที่เราเห็นกัน เพราะสมัยนั้นเรายังยังสามารถหาไม้จันทน์ในธรรมชาติมาทำเป็นดอกไม้ได้ แต่เมื่อเวลาผ่านไปจำนวนไม้จันทน์ก็มีน้อยลงและหาได้ยากยิ่งขึ้น บวกกับราคาสูงมากขึ้น โดยในสมัยรัชกาลที่ 5 ได้มีการคิดค้นประดิษฐ์ดอกไม้จันทน์เทียมขึ้นมาเพื่อนใช้ทดแทนดอกจริง ซึ่งผู้ที่ริเริ่มคิดทำดอกไม้จันทน์เทียมก็คือ สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ โดยพระองค์ทรงนำเนื้อไม้จันทน์มาประดิษฐ์ ในส่วนเนื้อไม้จันทน์ที่นำมาประดิษฐ์เป็นดอกจะใช้เฉพาะส่วนเปลือกนำมาฝานให้บางและจัดเข้าช่อเข้ากลีบเป็นดอกไม้แล้วมัดรวมเข้าด้วยกัน จัดตกแต่งรวมเป็นดอกจะนิยมใช้ในราชพิธีหลวงของกษัตริย์ ชนชั้นสูง หรือผู้มีฐานะตระกูลใหญ่ ต่อมาได้เริ่มมีการแพร่หลายในหมู่สามัญชน คนธรรมดา มีการนำพันธุ์ไม้ชนิดอื่นมาประยุกต์อาทิ เช่น ไม้โมก และได้ปรับเปลี่ยนรูปแบบของดอกไม้จันทน์ ตามแต่ละชนิดและสีสันของดอกไม้ ไปตามแต่ละยุคสมัยนั้นๆ

ทำไมต้องใช้ดอกไม้ชนิดนี้ในงานเผาศพ

เหตุผลที่ใช้ดอกไม้จันทน์ในงานเผาเพราะ ไม้จันทน์ที่ใช้ทำดอกไม้นั้นถือเป็นไม้มงคล ความหมายดี ในสมัยก่อนจะมีจำนวนมาก  แต่ต่อมาไม้จันทน์เริ่มหายากขึ้นบวกกับมีราคาแพงมาก ที่สำคัญเลยคือไม่จันทน์เป็นชนิดไม้ที่มีน้ำมันซึ่งมีกลิ่นหอมเฉพาะตัว ชนชั้นสูง ผู้มีฐานะจึงนิยมนำไม้มาทำหีบสำหรับบรรจุศพ หรือโกศสำหรับบรรจุศพเจ้านายชั้นสูงล้วนแต่ใช้ไม้จันทน์ทั้งสิ้น หรือทำเป็นฟืนที่ใช้ในการเผาศพเพื่อช่วยกลบกลิ่นศพได้ ในปัจจุบันก็มีการสกัดน้ำมันหอมระเหยจากไม้จันทน์ออกมาอีกด้วย

สอดคล้องกับความเชื่อของคนไทยเรื่องการเผาเครื่องหอม ถวายต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ หรือการจุดธูปไหว้พระพุทธรูป นิยมไหว้ด้วยธูปหอมที่ทำจากไม้จันทน์ถือเป็นภูมิปัญญาไทยสมัยโบราณในการทำเครื่องหอม และยังมีอีกมากมายเช่น การนำไม้จันทน์มาทำเป็นเครื่องใช้ต่างๆ เช่น พัดไม้จันทน์ หีบใส่เสื้อผ้าที่ทำจากไม้จันทน์ ทั้งนี้ก็เพื่อให้เสื้อผ้าที่สวมใส่มีกลิ่นหอมของไม้จันทน์ และยังสามารถป้องกันมด แมลงได้ดีอีกด้วย

ดอกไม้จันทน์ในปัจจุบัน

ทุกวันนี้กว่าจะมาเป็นดอกไม้จันทน์ที่เราพบเจอกันส่วนใหญ่จะเป็นดอกไม้จันทน์ประดิษฐ์แทน ซึ่งมีลักษณะและความหลากหลายมากขึ้น รูปแบบมีการปรับเปลี่ยนตามยุคสมัยความคิดสร้างสรรค์ของแต่ละบุคคล ประเภทดอกไม้ที่มากขึ้นและสื่อความหมายมงคลแตกต่างกันออกไป มีความสวย สีสัน ชวนให้รื่นรมย์ทางสายตา ลดความเศร้าหมอง ทั้งนี้ถึงแม้ดอกไม้จันทน์จะมีรูปแบบที่เปลี่ยนแปลงไปจากอดีต แต่มีสิ่งหนึ่งที่ยังคงเดิมก็คือ การรำลึกถึงคุณงามความดีต่าง ๆ ที่ผู้วายชนม์ได้กระทำไว้ ความสำคัญของพิธีกรรมไม่ได้ขึ้นอยู่กับดอกไม้จันทน์ว่ามีความสวยงดงามเพียงใด แต่ขึ้นอยู่กับการมาร่วมไว้อาลัยและให้เกียรติแก่ผู้ตายด้วยใจ นอกจากนี้ยังมีการประยุกต์ใช้ดอกไม้จันทน์เข้ากับสิ่งของหรือดอกไม้สวย ๆ เป็นพวงหรีดดอกไม้จันทน์ ที่มีความงดงาม ความหมายมงคล และใช้ประโยชน์ได้จริง

ดูพวงหรีดดอกไม้จันทน์ เริ่มต้นราคา 1,000 บาทส่งฟรี

ความหมายของดอกไม้จันทน์แต่ละแบบ

ดอกไม้จันทน์ ถือเป็นอีกสัญลักษณ์หนึ่งที่แสดงถึงความเคารพและไว้อาลัยนอกจากพวงหรีดที่ใช้แสดงความเสียใจอย่างสุดซึ้ง มีความเชื่อว่ากลิ่นหอมของดอกไม้จันทน์จะช่วยนำดวงวิญญาณของผู้ที่ล่วงลับไปสู่สรวงสวรรค์ ซึ่งวัสดุที่ใช้ทำดอกไม้นั้นก็มีมากมาย อาทิ กระดาษสีที่ใช้ทำดอกไม้จันทน์โดยเฉพาะ หรือจะเป็นใบโพธิ์ ใบยางพารา ซังข้าวโพด ซึ่งแต่ละรูปแบบของดอกไม้ก็มีความหมายที่ดีและมงคลแตกต่างกันไปดังนี้

• ดอกดารารัตน์ นิยมใช้มอบให้แก่บุคคลอันเป็นที่รัก เป็นสัญลักษณ์ของความหวัง ความกล้าหาญ เกียรติยศ และนอกจากนี้ชื่อดอกไม้ชนิดนี้ยังมีความหมายที่ลึกซึ้งโดยคำว่า ดารา หมายถึง ดวงดาว สิ่งที่อยู่สูงสุด และคำว่า รัตน์ หมายถึง แก้ว สิ่งที่มีค่า เมื่อมารวมความหมายกันจะได้เป็น สิ่งที่มีค่าสูงสุด
• ดอกกุหลาบ เป็นสัญลักษณ์แห่งความรักอันบริสุทธิ์
• ดอกพุดตาน เป็นสัญลักษณ์ของความมั่นคงและความอุดมสมบูรณ์
• ดอกลิลลี่  แสดงออกถึงความรักที่บริสุทธิ์เช่นเดียวกับดอกกุหลาบสีขาว อีกทั้งดอกลิลลี่สีขาวยังแสดงออกถึงความซื่อสัตย์และเทิดทูน
• ดอกกล้วยไม้  เป็นสัญลักษณ์ของความมั่นคง ความรัก และความสง่างาม
• ดอกชบาทิพย์ เป็นดอกไม้ที่สร้างสรรค์ประดิษฐ์ขึ้น เพื่อสื่อถึงการดับสูญและความเป็นทิพย์ เป็นการอาลัยเป็นครั้งสุดท้ายและจะอยู่ในใจตลอดไป
• ดอกชบาหนู  เปรียบเสมือนความอาลัยในการสูญเสียและเป็นสัญลักษณ์ที่แทนดวงใจ

จบกันไปแล้วนะคะกับประวัติความเป็นมาของดอกไม้จันทน์ ดอกไม้มงคลมีความเป็นมาที่สอดคล้องกับประเพณีและวัฒนธรรมด้านการฌาปนกิจศพ งานพิธีบำเพ็ญกุศลของชาวไทยมาอย่างยาวนานตั้งแต่อดีตจนไปถึงปัจจุบัน และถือว่าเป็นของใช้ในงานฌาปนกิจศพที่มีความสำคัญและขาดไม่ได้เลย ซึ่งปัจจุบันมีการนำดอกไม้จันทน์มาเป็นพวงหรีด ที่นอกจากจะใช้ร่วมไว้อาลัยได้แล้วยังสามารถใช้ประโยชน์ต่อในวันเผาจากดอกไม้จันทน์ได้อีกด้วย สนใจเลือกซื้อกับทางร้านของเราได้ค่ะ ร้านWREATH168 ยินดีให้บริการค่ะ

ดูเพิ่มเติมเกี่ยวกับไม้จันทน์หอม siamrath.co.th/n/5273